Terugblik

Hete Vuren, schatten uit het Rijks

22 apr. t/m 3 sep. 2023

Bekijk meesterwerken uit het Rijksmuseum in het stadspaleis! Het Markiezenhof heeft de primeur met Hete Vuren.

Het landschap en de Nederlandse samenleving zijn gevormd door vuur: Huiselijk vuur, Ambachtelijke vuur en Vernietigend vuur. Deze drie thema’s vormen dan ook de leidraad van de tentoonstelling Hete Vuren; de afsluitende tentoonstelling in de vierdelige reeks van Lage Landen, Koele Wateren en Hoge Luchten. Ditmaal komen schilderijen van beroemde schilders, onder wie Jan Steen, Gerard Dou en Jozef Israëls uit het depot van het Rijksmuseum naar het Markiezenhof in Bergen op Zoom. Deze unieke, laatste tentoonstelling opent in het Markiezenhof en zal daarna het land doorreizen naar het Hannemahuis in Harlingen, Musea Zutphen, Museum Gouda, het Limburgs Museum in Venlo en het Westfries Museum in Hoorn.

Huiselijk vuur

Waar in de vorige drie tentoonstellingen landschappen en stadsgezichten te zien waren uit de collectie van het Rijksmuseum. Is ditmaal een groot aantal schilderijen te zien die het huiselijke leven in de 17de, 18de en 19de eeuw in Nederland weergeeft. Deze zogeheten genrestukken zijn een uniek product van Hollandse bodem; vergelijkbaar met de geschilderde ijsgezichten die ook hun oorsprong in Nederland hebben. In de genrestukken spelen haardvuur, kolenvuur en kaarslicht een hoofdrol. Het zijn vaak kleine, gezellige schilderijen die het beeld van de Nederlandse samenleving naar buiten toe deels hebben bepaald. Nederland staat tegenwoordig bijvoorbeeld mede bekend om zijn huiselijke gezelligheid en verenigingsleven.

Ambachtelijk vuur

Nederlanders hebben een nooit aflatende werkhouding. De schouders eronder zetten, is onderdeel van onze identiteit. Naast het vuur in de woning, kennen we dan ook het vuur in de werkplaats en het atelier. Voor de smid, ijzergieter en pottenbakker is het vuur onmisbaar voor het smelten, vormen en bakken van hun verkoopwaren. Voor kunstenaars is het verwarmen van het atelier van belang voor hun gezondheid en die van hun klanten. Het verdrijven van vocht en kou was daarnaast nodig voor het behouden van pigmenten en gereedschappen.

Vernietigend vuur

Misschien wel het belangrijkste aspect van vuur wordt niet vergeten in de tentoonstelling. De gevolgen van stadsbranden en kruitexplosies hebben een blijvende indruk achtergelaten op de geschiedenis, op het landschap en de mentaliteit. Nederlanders hebben het vuur gebruikt om de eigen vrijheid te winnen in de Tachtigjarige Oorlog. Het werd ook gebruikt om de landsgrenzen te verleggen naar Indië en de Caribiën. Daar is het vernietigende geweervuur en kanonnenvuur aangewend om te veroveren en te onderdrukken. Ook dit aspect van de Nederlandse geschiedenis krijgt een plaats binnen de tentoonstelling.

Parallelexpositie Arsis

Kunstenaarscollectief Arsis, organiseerde ook nu weer een parallelexpositie met hedendaagse werken op dit thema. Er zijn ruim 130 werken hiervoor aangeleverd. Daaruit is een selectie gemaakt die o.a. te zien is in het Markiezenhof, Galerie Arsis en Sint Gertrudis kerk.

Samenwerking Elly Kellner

Voor de tentoonstelling Hete Vuren werd singer-songwriter Elly Kellner gevraagd om bij drie schilderijen liedjes te componeren. Het Markiezenhof, het oudste stadspaleis van Nederland, is Elly's favoriete plek in haar voormalige woonplaats Bergen op Zoom. Het was dan ook een grote eer voor haar om deze uitnodiging te krijgen.

Kijkend naar de kunstwerken raakte ze vooral geïnspireerd door drie ervan. Thema's als eenzaamheid bij ouderen, verschil van smaak (onder andere in de liefde) en weer ‘rijzen als een fenix’ na het meemaken van verlies komen aan bod. Elly schreef het lied Out Of The Flames bij een groot schilderij van de Bergse schilder Fons Gieles. Hierop is een familie te zien rondom een haardvuur met een dromerige fenix die uit het vuur herrijst.

Nummer 'Out Of The Flames' met schilderij Drie generaties bij het haardvuur - Fons Gieles (collectie Markiezenhof)

Nummer 'How We Spend Our Days' met schilderij Boereninterieur - Jozef Israëls (collectie Rijksmuseum)

Nummer 'Each To Their Own' met schilderij Verschil van smaak - Godfried Schalken (collectie Rijksmuseum)

Activiteiten rondom Hete Vuren

Tijdens de expositie Hete Vuren vinden er weer verschillende leuke en interessante activiteiten plaats! Een klein overzicht van het aanbod:

Het volledige aanbod kun je hier vinden!

Tijdelijke expositie Mix & Match

Aanvullend op de expositie Hete Vuren en als voorbereiding op de topexpositie MATCH, vind in Schatkamer 1b de tijdelijke interactie expositie Mix & Match plaats. Diverse 17de t/m 21ste eeuwse portretten uit het depot zien het licht. 

In deze tentoonstelling nodigen we je uit om zelf een match te maken tussen de mannen, vrouwen én dieren die zijn weergegeven. Wat verbindt hen volgens jou? Deel je historische kennis óf ficitieve, originele verhaal met het publiek.

Door de QR-code in de zaal, kun je aangeven welke twee portretten jij het meest interessant vindt en waarom. Schrijf je eigen verhaal: Zijn de twee personen familieleden, geliefden of vijanden? Of herinneren ze je aan iemand uit je eigen omgeving?

Blog Daphne Valentijn (conservator & medewerker collectiebeheer)

Onze collega neemt je mee in haar blogs in het achtergrond verhaal van diverse topstukken uit het Rijksmuseum. Nieuwsgierig? Haar blogs kun je hier (klik hier) teruglezen.

MATCH

Vanaf 2 juli t/m 3 september is de exclusieve topexpositie Match: 'een intieme ontmoeting van een topstuk uit het Rijksmuseum', te zien in het Markiezenhof!

Het topstuk uit het Rijkmuseum, uit de vaste collectie (!), ontmoet in het Markiezenhof een verwant topstuk uit de eigen collectie van het museum. 

Meer informatie kun je hier vinden.

Foto header: Meisje met olielamp voor een venster, Gerard Dou, 1645 - 1675, olieverf op paneel (collectie Rijksmuseum)